حجم مبنا حداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد.

با مثال زیر بهتر متوجه می‌شوید:

حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد. بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد.

روزهای کاری سال 250 روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت می‌شد.

اما در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد و از 15 درصد به 20 درصد افزایش یافت و حجم مبنا به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام افزایش یافت.

چنانچه تعداد سهام شرکتی 200 میلیون باشد حجم مبنای آن 160 هزار سهم خواهد بود.

حال اگر حداقل 160 هزار سهم شرکت معامله شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت‌های معاملات خواهد بود.

اگر کمتر از 160 هزار سهم معامله شود قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه می‌شود.

مثلاً اگر میانگین موزون قیمت سهام نسبت به روز قبل 40 تومان افزایش یافته است.

میزان سهام معامله‌شده 80 هزار سهم است، قیمت پایانی (بسته شدن) سهم 20 تومان افزایش خواهد یافت.

وقتی تعداد سهام یک شرکت زیاد باشد، طبیعتا حجم مبنای بیشتری نیز خواهد داشت.

به همین دلیل، در معاملات سهام شرکت‌های بزرگ که حجم مبنای بالایی دارند.

گاهی اوقات نوسانات کمتری را نسبت به سهام شرکت‌های کوچک شاهد هستیم.

 کسانی که به فکر نوسان‌گیری هستند، دل خوشی از نوسانات کم ندارند، زیرا سودشان به فراوانی نوسانات در کوتاه‌مدت استوار است.

به همین دلیل اغلب اوقات در سهام شرکت‌های کوچک و مخصوصا سهام پذیرفته شده در فرابورس معامله می‌کنند.

(زیرا حجم مبنای سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس 1 است).

این قانون فرابورس است که شرکت‌هایی که در بازار فرابورس پذیرفته شده‌اند حجم مبنای 1 دارند.

همچنین نمادها در روز بازگشایی (بعد از مجمع، بعد از تعدیل، بعد از شفاف سازی و…) با حجم مبنای 1 بازگشایی می‌شوند.